بسمه تعالی

منشور اخلاق پژوهش

(برگرفته از منشورِاخلاق پژوهش؛ مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)

مقدمه

به ‌منظور حفظ و گسترش اصول اخلاقی درخصوص نگارش آثار علمی و رعایت حقوق پژوهشگران و نویسندگانِ مقالات،  همچنین در راستای انتشار اطلاعات صحیح و اصیل علمی و افزایش اعتبارِ پژوهش‌هایِ بانوان طلبه؛ اصول اخلاقیِ نشریاتِ حوزه علمیه خواهران با تعهد به اصولِ اخلاقِ پژوهش؛ مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به شرح زیر در نظر گرفته شده است:  

اصول کلی اخلاق نگارش در نشریات حوزه‌های علمیه خواهران
1.    اصل حقیقت جویی؛ 

    i.      نویسنده در پی جستجوی واقعیت باشد .

 ii.      نویسنده از هرگونه پنهان‌سازی حقیقت پرهیز کند.

2.    اصل منافع دینی و ملی؛

     i.      پژوهش علاوه بر بهره‌مندی از علمِ روز؛ بر میراث معرفتی اسلام، تراث شیعی و تمدن اسلامی تأکید داشته باشد.

   ii.      نویسنده مصالح ملی را رعایت کند و در جهت توسعه کشور کوشا باشد.

3.    اصل توسعه علم؛

    i.      نویسنده با تحقیق خود به توسعه دانش و پیشبرد علم کمک نماید. 

  ii.      محققان موظف‌اند در تمام مراحل انجام پژوهش، یافته‌های پژوهش، روشِ گردآوری و تحلیل را به ‌نحو روشن، شفاف و قابل استفاده برای دیگران تدوین ‎ و انتشار دهند.

 

4.    اصل  رعایت ضوابط نگارش علمی؛

  i.      پژوهش حاوی پردازش، استدلال، استنتاج و ارائه اندیشه‌ای نو باشد و از بازنویسی سخنان پیشینیان، بازی با الفاظ، کلی گویی، زیاده گوئی به دور باشد.  

  ii.      به منابع معتبر و موثق استناد شود و از استناد به منابع مشکوک یا فاقد اعتبار علمی پرهیز گردد.

iii.      ارجاع دهی و استناددهی مطابق با استانداردهای بین‌المللی کتاب شناختی صورت پذیرد.

  iv.       ارسال هم‌زمان یک مقاله، جهت بررسی و چاپ در دو یا چند مجله‌ی چاپی یا الکترونیکی جایز نیست. 

   v.      ارسال مجدد یک مقاله‌ی چاپ‌شده در نشریه‌ی چاپی یا الکترونیکی به مجله‌ا‌ی دیگر جهت بررسی و چاپ جایز نیست.

1.    انتشار خلاصه مقاله در کنفرانس علمی و ارسال به صورت چاپ کامل به مجله بلامانع است. 

5.    اصل امانتداری، انصاف و بی طرفی؛ 

     i.      از هرگونه جانبداری غیرعلمی اجتناب گردد.

     ii.      از انتسابِ غیرواقعی (جعلی) به مؤسسه، مرکز یا گروه آموزشی‌ای که نقشی در اصل تحقیق مربوطه یا در فعالیت حرفه‌ای فرد نویسنده ندارد، پرهیز شود.

  iii.       جنسیت، سن، نژاد، مذهب یا تمایلات سیاسی بر نحوه نگارش تحقیق علمی، تأثیرگذار نباشد. 

  iv.      پرهیز از سرقت علمی؛ بسیار مهم است.

1.     اقتباس افکار و الفاظ نویسندۀ دیگر، شباهت‌های ساختاری، انتساب اندیشه، فرآیند، نتیجه‌‌ یا کلامِ دیگران به خود، بدون ارجاع مناسب جایز نمی‌باشد.

2.    ترجمه آثارنویسندگان دیگر بدون کسب اجازه رسمی از مصادیق سرقت علمی است.

3.    محققان موظف‌اند در صورت استفاده‌ی مستقیم یا غیرمستقیم از آثار دیگران، به نویسنده اصلی استناد نمایند.

4.    محقق استانداردهای نقل قوم مستقیم را به درستی اعمال نماید.

5.    ارجاع هر گونه بازگفت و بازنویسی به منبع اصلی ضروری است.

6.    محقق در صورت بهره گیری از منابع الکترونیک باید موازین اخلاقی مرتبط با آن منابع را رعایت کند.

6.    اصل مسئولیت پذیری؛ 

    i.      تمامی نویسندگان باید مسئولیت محتوای پژوهش نهایی را درباره‌ی نکاتِ را زیر بپذیرند:

1.    درستیِ مطالب مندرج در مقاله

2.    پای‌بندی به اصول اخلاقی نگارش علمی

3.    توافق دردرج مولفان مقاله، 

 ii.      وظایف نویسنده‌ی مسئول؛ 

a.     نویسنده‌ی مسئول، کسی است که مسئولیت اصلی گروه پژوهشی و صحیح بودنِ کل پژوهش را می‌پذیرد؛

b.    نویسنده مسئول، مسئولیت مکاتبات و پاسخ‌گویی به ابهامات و ایرادات مطرح‌شده داوری را از سوی سایر نویسندگان بر عهده دارد. 

2.    در مقالات مستخرَج از پایان‌نامه‌های سطح سه و سطح چهار، به ترتیب، اسم طلبه، استاد (ان) راهنما و استاد (ان) مشاور آورده می‌شود.

a.     استاد راهنما یا سرپرست تحقیق در هر شرایطی باید پاسخگوی صحت و عدم صحت مندرجات پژوهش باشد. 

b.    انتشار أثر علمی با استناد به استاد راهنما بدون اطلاع رسانی جایز نیست.

  iii.      شرایط نویسنده‌ی پژوهش؛ 

1.    سهم قابل توجهی در ارایه‌ی ایده‌ی پژوهشی، یا جمع آوری داده یا تحلیل و تفسیر متن مقاله داشته باشد.

2.    شخصی که بیشترین سهم را در انجام تحقیق داشته، نویسنده‌ی اول ذکرشود و سایر همکاران بعد از ایشان ذکر شوند، حتی اگر همکاری یکی از نویسندگان به هر علتی، قطع شده باشد.

3.     از تعیین مؤلف افتخاری خودداری گردد.

7.    اصل مالکیت مادی و معنوی؛

     i.       پژوهشگر به هنگامِ گزارشِ نتایج پژوهش، ضامن حقوق مادی و معنوی کلیه افراد دست‌اندرکار پژوهش باشد.

  ii.      بهره‌مندی از از اَشکال، جداول و پرسش‌نامه‌ی تدوین شده توسط سایر محققان مستلزم ارجاع یا اجازه کتبی از مالک معنوی می‌باشد.  

8.    اصل حفاظت اطلاعات محرمانه      

  i.      نویسنده به اسرار و اطلاعات محرمانه سازمان یا اشخاص متعهد باشد.

   ii.       نگارش پژوهش به گونه‌ای نباشد که فرد یا گروهی محتمل آسیب یا ضرری شود.

9.    اصل سپاسگزاری؛ 

     i.      نام افرادی که در اجرای پژوهش همکاری و مساعدت داشته‌اند اما بدان‌ها نویسنده مقاله اطلاق نمی‌شود، در بخش سپاسگزاری با ذکر نوع مشارکت بیان می‌شود.

   ii.      صرفاً پاسخگویی فردی به چند سوال تخصصی نمی‌تواند شخص را جزء نویسندگان بشمارد و باید فقط از وی سپاسگزاری شود. لکن اگر هنگام مشورت نویسنده اصلی با فردی نتایج کلی تحقیق تغییر  کند، ذکر نام فرد مشاور به عنوان نویسنده مقاله بلامانع است.